Chùa Anh Linh hay Anh Linh Tự nằm ở thôn Viên, xóm 19,
xã Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm,
Hà Nội.
Chùa do công chúa Trần Khắc Hãn (công chúa
Túc Trinh), con gái vua Trần Nhân Tông đã giúp nhân dân khai hoang, lập
làng và xây dựng nên chùa này.
Năm 1993, chùa được xếp hạng di tích lịch sử nghệ thuật
Lịch sử
Tương truyền,
sau chiến thắng quân Nguyên lần thứ nhất (năm Mậu Ngọ 1258), để phát triển sản
xuất làm cho dân ấm no, quốc gia hưng thịnh, Vua Trần đã xuống chiếu cho các
vương hầu, công chúa chiêu tập dân phiêu tán để khai khẩn đất hoang, mở rộng
vùng ven kinh thành Thăng Long. Theo chiếu chỉ, công chúa Túc Trinh, con gái
vua Trần Nhân Tông, đã rời cung điện ra vùng phía tây
bắc kinh thành Thăng Long. Công chúa bỏ tiền bạc phát chẩn, cấp vốn cho dân
nghèo dựng nhà, vỡ đất cấy trồng làm ăn sinh sống, thành làng, thành xóm.
Sau khi lập
làng Cổ Nhuế Viên, công chúa Túc Trinh đến làng An Nội, xã Liên Mạc, huyện Từ
Liêm để làm tiếp việc ân đức. Anh Linh
Tự do công chúa Túc Trinh bỏ tiền bạc ra xây dựng, ngày đêm chăm lo Phật
đạo, giáo hóa chúng sinh, dạy dân cày cấy, lập làng Kẻ Noi (nay là xã Cổ Nhuế).
Để tưởng nhớ công ơn của Bà, nhân dân xã Cổ Nhuế thờ Bà làm Hậu phật tại chùa
Anh Linh và Thiên Phúc. Các đền, miếu trong thôn thờ Bà, lấy tên là Tối Linh Từ
và tôn Bà làm Thần Chủ.
Chùa có mặt
bằng hình chữ "đinh", tiền đường gồm 3 gian xây kiểu "tường hồi
bít đốc". Hai bộ vì gian giữa làm kiểu "giá chiêng, con nhị",
phân cốn nách là nhà tổ, một bên là nhà Mẫu.
Sau này, ngày
giỗ công chúa Túc Trinh được tổ chức ở cả hai làng An Hội và Cổ Nhuế. Đêm 30/7
âm lịch hàng năm, làm lễ mở cửa đền. Vào giờ Tý ngày mồng 1/8 âm lịch hàng năm,
làm lễ mộc dục và cúng thức. Lễ mộc dục do một vị bô lão trong làng đảm nhiệm,
trang phục chỉnh tề, đầu đội khăn xếp, quần trùng, áo dài, chân đi hài vân sảo,
tất cả đều màu đỏ. Vị bô lão thay mặt cho cả dân làng làm việc ân đức với Chúa
nên hết sức tuân thủ các điều kiêng kỵ: ăn chay một tháng, không ngủ chung với
phụ nữ... Nước làm lễ mộc dục phải là nước mưa tinh khiết nấu với ngũ vị hương.
Người nấu nước ngũ vị là đàn bà và cũng phải tuân thủ các điều kiêng cữ như vị
bô lão. Trước khi làm lễ, vị bô lão rửa tay gọi là quán tẩy, vẩy nước hoa vào
người, xoa lên mặt, đầu và hai tay, gọi là tẩy uế.
Sau khi mộc
dục cho Chúa Bà, các đồ mã cũ đem đốt, dâng đồ mới. Y phục cũ của Chúa Bà được
người ta tranh nhau lấy phần đem về để ở bàn thờ tổ tiên với ý nghĩa: có phép
mầu nhiệm của Chúa Bà, gia đình sẽ làm ăn hưng thịnh, tránh mọi điều xấu hoặc
se thành sợi buộc vào cổ tay, chân hay đeo ở cổ cho trẻ con đi đêm không sợ ma
quỷ, đêm ngủ không giật mình. Các bà già cũng lấy một miếng vải áo của Chúa Bà
khâu ở vạt áo hoặc buộc vào tràng hạt để cầu mong sau này chết được Chúa Bà
giúp sức chầu về cảnh tây phương cực lạc.
Lễ mộc dục
xong là đến lễ cúng thức, ông chủ tế đọc chúc văn, nội dung ca ngợi công đức
của công chúa Túc Trinh đối với dân làng Cổ Nhuế từ xưa tới nay, cầu xin hồng
ân của trời đất, phật, thánh, Chúa Bà ban phúc lành cho quốc thái, dân an.
Sáng ngày
mùng 1/8 âm lịch, cúng phật tại chùa Anh Linh, sau đó về đền Chúa làm lễ khai
quang, yên vị xin Chúa cúng giỗ. Ngày giỗ Chúa gọi là cúng đối kỵ, có dâng lục
cúng: hương, hoa, trà, quả, đăng, thực. Lễ cúng thực gồm có: Cơm tẻ nấu bằng
gạo lật, muối vừng, trám đen muối, giá luộc, tương, canh đậu xanh; sau nghi lễ
cúng thực dâng chè kho, chè lam và kẹo lạc.
Trong ngày
giỗ Chúa, dân hai làng Cổ Nhuế và An Nội phải tuân thủ theo lệ: Không rước
tượng Chúa đi viễn du, không đốt pháo từ ngày 25/7 - 2/8 âm lịch. Ngày giỗ Chúa
toàn dân làm cỗ chay, ăn chay. Những sản vật trong từng nhà sản xuất được đem
dâng lễ tại đền như: mít, dừa, lựu, chuối, na, cam, mía, khoai luộc... Ngoài
ra, các gia đình, ngõ xóm nằm trên trục đường xã Cổ Nhuế - Chèm đều sắm hoa
quả, vàng, hương, đèn nến, oản, phẩm, đặt lên một chiếc bàn con kê ngoài rìa
đường, dâng lên đức Chúa Bà, cầu xin Chúa ban phúc cho gia đình, làng xóm khỏe
mạnh, làm ăn hưng thịnh, vạn vật sinh sôi, nảy nở. Đêm ngày giỗ Chúa, tại đền
có tổ chức hát chèo, diễn tuồng, múa lân, múa rồng, đọc và bình thơ rất sôi
nổi.
Ảnh Đền Bà Chúa - Anh Linh Tự
Mặt trước của
Đền Bà Chúa – Cổ Nhuế
Ngôi nhà Ngang
trong khu di tích để bàn ghế phục vụ ngày Giỗ Bà Chúa
Ngôi Đền Bà
Chúa đã được xếp hạng di tích
Ao sen phía
bên trái của Đền
Có tạc nổi
hình Rồng hướng lên Trời
Tấm bia trước
mặt Đền ghi lại công đức xây Đền Bà Chúa.
Tấm bia đứng
uy nghiêm dưới tán cây Sanh.
Khuôn viên
Đền rộng rãi ..
.. và rợp bóng mát cây xanh..
..đem lại cảm giác thanh thản, yên bình với người đi
lễ..
…Rặng chuối sai quả sau đền Bà Chúa…
Cây đa hàng trăm tuổi cuối làng –
bên Đền Bà Chúa
Ngôi đền thờ bên cạnh đường 69 Cổ Nhuế, sau lưng trong phạm vi Đền Bà Chúa
